Een recente wetenschappelijke meta-analyse* uit Australië laat zien dat breathwork een positief effect heeft op mensen met een angststoornis. Hiermee hopen de onderzoekers de weg vrij te maken voor ademinterventies als onderdeel van behandelmethodes bij angststoornissen.
Een van de onderzoekers is Johannes Egberts, een van oorsprong Nederlander die inmiddels al jaren in Australië woont. Hier is hij naast researcher groot breathwork expert, breathwork teacher (met een opleiding tot ademcoach). Ik vroeg hem naar de aanleiding en de resultaten van deze review, net als zijn persoonlijke relatie met breathwork.
* Een meta-analyse is een onderzoek waarbij de resultaten van eerder uitgevoerde onderzoeken samen worden genomen om een preciezere uitspraak te doen over een bepaald fenomeen of theorie.
Elke emotie heeft een eigen adempatroon - zo ook angst en paniek
Elke emotionele staat die je kunt ervaren, gaat gepaard met een eigen ademhaling. Zo ook angst en paniek. Wanneer je je angstig voelt, wordt je ademhaling klein, kort, oppervlakkig of schokkerig en zit hij hoog in het lichaam. Door de ademhaling in zo’n moment bewust te vertragen en kalmeren, kunnen gevoelens van angst afnemen. De ademhaling werkt op die manier als de afstandsbediening van je zenuwstelsel.
Veel mensen hebben last van angst- en paniekaanvallen: angststoornissen behoren tot de meest voorkomende psychische aandoeningen. Toch worden ze in de eerstelijnszorg vaak niet voldoende herkend en behandeld. En als er al behandeling plaatsvindt, dan is de ademhaling vaak geen onderdeel van het behandelplan. Terwijl hier juist grote winst te behalen valt, aangezien je via je ademhaling je emotionele staat van zijn zelf (beter) kunt reguleren.
“Ademwerk is klinisch bewezen een veilige, effectieve en toegankelijke therapievorm.”
De effectiviteit van ademwerk bij de behandeling van angststoornissen
Een recente meta-analyse uit Australië heeft gekeken naar de effectiviteit van ademhalingsinterventies voor volwassenen met klinisch gediagnosticeerde angststoornissen volgens het DSM-5 classificatiesysteem (een gereviseerd classificatiesysteem waarin internationale afspraken zijn gemaakt over welke criteria van toepassing zijn op een bepaalde psychische stoornis op basis van (nieuwe) wetenschappelijke inzichten).
De onderzoekers hebben gezocht naar alle gepubliceerde wetenschappelijke studies en artikelen gerelateerd aan angststoornissen en ademinterventies uit de afgelopen veertig jaar. Van de 1081 geïdentificeerde artikelen in drie databases (PubMed, Embase en Scopus) zijn er zestien geïncludeerd voor dit artikel.
De belangrijkste conclusie van deze meta-analyse is dat het toepassen van ademhalingstechnieken klinisch nut heeft bij mensen met een angststoornis. De review bespreekt ook effectieve behandelopties en ademprotocollen die toegankelijk en haalbaar zijn voor patiënten met angst.
Breathwork expert en researcher Johannes Egberts.
TIP: Op vrijdag 15 maart 2024 is Johannes in Nederland voor een eenmalige workshop in De Nieuwe Yogaschool in Amsterdam, grote aanrader! Zie hier alle info.
Johannes Egberts - een van de onderzoekers - over de (klinische) toepassing van breathwork bij angst en trauma
Johannes Egberts is een van de betrokken onderzoekers in deze meta-analyse. Je kunt hem zien als de Kasper van der Meulen van Australië. Hij is daar groot breathwork expert, breathwork teacher (met een opleiding tot ademcoach), geaccrediteerd berggids en instructeur voor freedivers. Voor meer over Johannes en zijn werk, zie: breathlessexpeditions.com.
Hier vertelt Johannes over het ontstaan, de resultaten en de toepasbaarheid van dit onderzoek.
“Dit onderzoeksartikel toont aan dat er ruimte is voor een meer holistische benadering van ademwerk, ook binnen de psychische zorg. ”
Wat was de aanleiding voor deze meta-analyse?
“Als onderdeel van ons ademcoach opleidingsprogramma laten we studenten bestaande literatuur en wetenschappelijke artikelen beoordelen en hun bevindingen presenteren aan de rest van de groep. Het gaat er uiteindelijk om dat je dat wat je bestudeert en ontdekt ook goed kunt vertalen naar de praktijk, naar iets wat toegankelijk is voor iedereen, vooral voor degenen die het wellicht het hardst nodig hebben: patiënten in de mentale zorg.
De mensen die wij zien op onze cursussen en trainingen komen uit alle lagen van de bevolking. Zo kunnen er in één groep van twintig deelnemers bijvoorbeeld neurochirurgen, militair personeel, life coaches, wetenschappers, professionele atleten of thuisblijfmoeders zitten, en dan nog van alles er tussenin. Allemaal hebben ze dezelfde intentie: meer leren over de wereld van ademhaling.
Tijdens een van de discussies onder de studenten over de bestaande literatuur over ademwerk, werden frustraties geuit over de willekeurigheid die de papers soms leken te hebben. Een paper uit India over de adem in relatie tot bloeddruk, een van een Italiaanse organisatie over sportprestaties, een Amerikaanse publicatie over bewustzijn en de oorsprong van de ademhaling… Aangezien ik ben van eigenaarschap en actie kiezen in plaats van klachten en frustratie, was mijn reactie: "Oké, maar wat gaan we eraan doen?".
Dit leidde tot een idee bij een van onze instructeurs, Blerida Banushi, die een gevestigd kankerwetenschapper en onderzoeker is aan de Universiteit van Queensland. Zij introduceerde me vervolgens bij Reid Robinson, die werkt met psychedelische geneeskunde in de VS en Canada, en zo werden onze onderzoeksprojecten geboren.
We begonnen met een meta-analyse van de bestaande literatuur, maar verzamelden ook uitgebreide reacties van onze studenten en cliënten, zowel online als bij retreats en in workshops. Soms waren de resultaten uitzonderlijk, soms totaal onbeduidend. Het bleek moeilijk om de impactvolle effecten en het anekdotisch bewijs dat we als ademcoaches dagelijks zien, te vertalen. Het zou dan makkelijk zijn om de manieren van kwantificering of de wetenschappelijke wereld als geheel de schuld te geven, maar ik heb deze ervaring als ongelooflijk verrijkend ervaren en het heeft veel meer diepgang gegeven aan mijn onderwijs.”
“Mijn missie is om de kloof te overbruggen tussen de wetenschap en spiritualiteit, tussen oud en nieuw, tussen het hoofd en het hart. ”
Op welke manier heeft het jou als breathwork teacher geëvolueerd?
“De workshops en programma's die ik aanbied zijn erin meegegroeid, en dat blijven ze doen. Ik denk bewust en doorlopend na over belangrijke overwegingen zoals: als de groep vandaag hier weggaat, hebben ze dan 100% vertrouwen in hun vermogen om goed over te dragen wat ze hebben geleerd? Zo niet, dan gaat de effectiviteit van wat je hebt geleerd aanzienlijk omlaag. Dit betekent vervolgens dat ik meer werk te doen heb in mijn evolutie als breathwork teacher. Ik houd juist van deze uitdaging. Ik geloof dat als de ademhalingstechnieken die wij gebruiken niet goed worden overgedragen of niet goed kunnen worden verpakt in protocollen die geschikt zijn voor klinische praktijk, zowel in individueel als in groepsverband, we onze aanpak moeten veranderen.
Dit is ook een pijnpunt geweest in mijn persoonlijke reis als ademcoach. Ik zette mijn eerste stappen in de wereld van de ademwetenschap en ademfysiologie, met ‘slechts’ een verzameling van esoterische breathwork ervaringen en extreme (sport)prestaties op basis van longkracht. Het was alsof ik begaf tussen verschillende breathwork werelden, die nergens samenkwamen. Telkens wanneer ik enthousiast naar een freediving-forum ging om te delen over de rare trucjes die ik had gedaan met Wim Hof, gingen direct de muren omhoog. Maar dit gebeurde evenzo wanneer ik een verbazingwekkend inzicht over astma vertelde aan mijn yogi-vrienden. Ik vroeg me hardop af waarom er zoveel kortzichtigheid bestond en een gebrek aan openheid in een - zou je denken - ruimdenkend vakgebied.
Mijn frustratie hierover leidde tot de oprichting van mijn bedrijf Breathless. Het begon als een levend vraagteken naar de effectieve toepassing van ademhalingsoefeningen, zowel in extreme omstandigheden als in het dagelijks leven. Inmiddels is Breathless geëvolueerd tot het eerste adem opleidingsinstituut van Australië, waarin we streven om het volledige scala aan ademhalingstechnieken te onderwijzen. Onze filosofie is inclusief. We houden van alle ademhalingstechnieken, we waarderen alle niveaus van inzicht, en we geloven dat we als ademtrainers allemaal dezelfde missie hebben, namelijk om de wereld beter te laten ademen.
De missie bij Breathless is dus om de kloof te overbruggen tussen de wetenschap en spiritualiteit, tussen oud en nieuw, tussen het hoofd en het hart. Dat is precies ook het doel van deze review: een praktische en toepasbare brug slaan. Dit onderzoeksartikel dient zowel de collectieve kijk op breathwork, als onze missie om aan te tonen dat er inderdaad ruimte is voor een meer holistische benadering van ademwerk, ook binnen de psychische zorg. Een meta-analyse wordt in wezen beschouwd als de hoogste graad van wetenschappelijke beoordeling, en die is nodig om meer voet aan de grond te krijgen in deze wereld.”
Ruim duizend wetenschappelijk artikelen over breathwork. Wat viel hierbij op?
“Er waren een paar interessante punten die opvielen bij de beoordeling van al het onderzoek:
De enorme hoeveelheid onderzoek naar ademwerk! Als je me een paar jaar geleden had gevraagd hoeveel artikelen er waren gepubliceerd over bewust ademen in relatie tot angststoornissen, zou ik iets van 100 hebben gezegd. Het is dichterbij 1.000, en dat is nog maar het begin.
Breathwork research kan moeilijk te doorgronden zijn. Het scala aan beweerde voordelen kan verwarrend en soms behoorlijk suggestief zijn. De studies zijn vaak verspreid over verschillende publicaties en mengen verschillende ademhalingstechnieken en terminologiën (yogisch, langzaam, diep, abdominaal, holotropic, noem maar op). Maar er zijn wel degelijk zeer solide bevindingen. En al het goede onderzoek is het erover eens dat bewust ademhalen grote impact heeft op het parasympathische (rust en herstel) zenuwstelsel.
Dan zijn er ook nog de verschillen in ademhalingsmethoden, scholen en benaderingen. Er zijn veel onderzoeken die ademhaling in combinatie met beweging, yoga, chanting of zelfs dieet onderzoeken. Met het oog op het bevorderen van breathwork als zelfstandige therapievorm, hebben we enkel onderzoek beoordeeld dat zich richt op alleen ademhalingstechnieken - dus niet in een mengvorm.
Desondanks is er binnen de wereld van ademhalingstechnieken veel variatie. Wat mij het meest enthousiast heeft gemaakt, kijkende naar alle onderzoeken, is dat verschillende technieken, verschillende manieren om onze ademhaling te veranderen - of het nu sneller, langzamer, met behulp van biofeedback, in een programma, met een leraar of gewoon een paar minuten per dag zelf beoefenen - allemaal werken en allemaal waardevol zijn wanneer het gaat om het verminderen van angststoornissen.”
“Er is grote behoefte aan effectieve, niet-medicamenteuze therapieën die mensen zelf kunnen toepassen: makkelijk en goedkoop. Breathwork voldoet aan al deze vereisten.”
Wat zie je als de belangrijkste conclusie?
“Allereerst is er de enorme omvang van het probleem. Mentale gezondheidsproblemen zoals stress, angst en depressie waren al een groot probleem vóór de pandemie, en zijn sindsdien explosief toegenomen met een wereldwijde stijging van 25% in de afgelopen paar jaar.
Huidige behandelprotocollen voor depressie en angst omvatten meestal een combinatie van medicatie en psychotherapie of cognitieve gedragstherapie, maar hiermee komen mensen in nood vaak niet veel verder. Veel patiënten herstellen niet en wachttijden kunnen extreem oplopen. Bijwerkingen van medicijnen kunnen problemen vaak verergeren of leiden tot een gebrek aan naleving van de patiënt. Bovendien zijn medicijnen niet altijd beschikbaar en zijn de kosten hoog. Kortom: huidige behandelprotocollen zijn duur, vragen om veel middelen, zijn niet toegankelijk genoeg en niet iedereen reageert er goed op.
Deze meta-analyse benadrukt de behoefte aan niet-medicamenteuze therapieën die door mensen zelf kunnen worden toegepast: makkelijk en kostenefficiënt. Breathwork voldoet aan al deze vereisten.”
“Mensen die niet goed ademen en ademhalingsproblemen hebben, zijn vatbaarder voor angst en depressie.”
Op welke manier helpt breathwork mensen met depressie of angst?
“Onze studie, een meta-analyse van klinische onderzoek uit de afgelopen veertig jaar, keek specifiek naar hoe breathwork een oplossing kan zijn voor de toename van angststoornissen, daarnaast hebben we gekeken naar de effectiviteit van huidige behandelmethoden. Uit onderzoek in de psychiatrie bleek dat bij de klinische toepassing van breathwork het symptomen verbeterde van:
Angst
Trauma
Depressie
Verslaving
Onverschilligheid
Dwangmatigheid
Obsessies
In alle onderzoeken is keer op keer gezien dat breathwork significant werkt bij het verminderen van:
Stress
Angst
Depressie”
Waarom werkt specifiek breathwork zo krachtig bij angststoornissen?
“Een van de kenmerken van angst is ademhalingsproblemen. Met name hyperventilatie komt veel voor, dus een snelle, onregelmatige ademhaling en overademen (teveel ademen).
De resultaten uit het onderzoek zijn onweerlegbaar: mensen die niet goed ademen en ademhalingsproblemen hebben, zijn vatbaarder voor angst en depressie. Mensen met bijvoorbeeld astma of COPD hebben hiermee een grotere kans op angst en depressie, en de combinatie van angst en depressie voorspelt omgekeerd ook een verhoogd risico op astma.
Dit is slechts één voorbeeld van de bewezen relatie tussen ademhaling en angst. Iemand die lijdt aan angst heeft vrijwel altijd een verstoorde ademhaling. Omgekeerd zul je niemand vinden met ademhalingsproblemen die geen enkele mate van angst ervaart.
De ademhaling reageert als eerste op onze omgeving, en zelfs al kleine schommelingen in onze adempatronen (vaak als gevolg van angst en stress) zorgen voor een hogere gevoeligheid in de hersenen en zenuwcellen. Wanneer deze stressvolle adempatronen lang aanhouden worden ze de nieuwe norm. Een van de onderzoeksartikelen in onze analyse toonde zelfs aan dat de amygdala, het deel van de hersenen dat verantwoordelijk is voor de angstreactie, kleiner en reactiever is bij mensen met angst. Bij deze mensen is de amygdala gevoeliger voor koolzuurgas (CO2), wat kan leiden tot een verhoogde staat van CO2-geïnduceerde angst, als gevolg van overademen (chronsiche hyperventilatie). Bepaalde ademhalingstechnieken, waaronder ‘breathing retraining’, kunnen worden gebruikt om de CO2-tolerantie te vergroten en daarmee de gevoeligheid ervoor te verminderen. Met minder angst als gevolg.
Een van de belangrijkste inzichten hierbij is dat de adem een tweezijdig effect heeft op het autonome zenuwstelsel. Enerzijds kan het de ‘vecht-of-vlucht’ respons triggeren die mensen in een staat van angst of paniek brengt. Anderzijds heeft de ademhaling een sterke invloed op de ‘rust en herstel’ reactie, die zoals de naam al doet vermoeden, een staat van rust en kalmte oproept. Als je weet hoe je de snelheid, de diepte en het patroon van je ademhaling kunt veranderen, en met welk doel, kun je invloed uitoefenen op zowel je hart als je hersenen en kan je leren om zelfstandig je staat van zijn te veranderen. Een interessant gegeven hier is nog dat zowel sneller dan normaal, als langzamer dan normaal ademen effectief kan zijn bij het verminderen van angst.”
“Intenser ademwerk kan lastig zijn, helemaal voor degene met angststoornissen, maar hoe lastiger een sessie, hoe meer eruit te halen valt. ”
Op welke manier werkt sneller ademen - dus in feite een vorm van hyperventileren - bij het verminderen van angst?
“Sneller dan normaal ademhalen voegt in mijn optiek een volgende laag toe aan je persoonlijke en professionele toolbox, doordat je hiermee juist ook het sympathische (vechten-of-vluchten) zenuwstelsel leert reguleren, en ermee vertrouwd leert raken.
Door het versnellen van de ademhaling in een veilige setting, kunnen traumatische ervaringen en emotionele blokkades beter en directer worden doorbroken dan met traditionele benaderingen als praattherapie, of langzaam ademhalen. Als je traumatische reacties wilt herprogrammeren, wil je juist direct naar het limbisch systeem gaan waar ze liggen opgeslagen, in plaats van via de prefrontale cortex - het denkende brein, waar de paden zijn geblokkeerd door de ingebouwde overlevingsstrategieën van je lichaam.
Intense emoties en gevoelens vermijden we liever in ons leven, of we onderdrukken ze, wat leidt tot stress en een hormonale disbalans. Je zenuwstelsel is ‘the first responder’ die informatie naar de hersenen stuurt, maar als de stress in je lichaam niet wordt uitgeschakeld, blijft je in een staat van paraatheid staan. Dit creëert alleen maar meer stress.
Dankzij diep en intens ademwerk krijg je toegang tot het onbewuste of impliciete geheugen waar emotionele reacties door stressvolle ervaringen of trauma liggen opgeslagen. Door het snelle ademen kan spanning en opgekropte energie die diep is geworteld in het onderbewustzijn, evenals in het fysieke lichaam, loskomen. Je kunt bij intens ademwerk niet om de hete brij heen draaien. Dit soort ademsessies zijn vaak lastig, helemaal voor degene met angststoornissen, maar hoe lastiger de sessie, hoe meer er uit te halen valt.
Het vermogen om door de intensiteit van pijn en emoties heen te ademen, om juist beide staten van sympathische en parasympathische dominantie te ervaren, is van cruciaal belang. Andere vormen van (kalmerende) ademhalingsoefeningen of zelfregulerende activiteiten zoals sporten of yoga kunnen je parasympathische (rust) zenuwstelsel activeren, maar richten zich niet altijd op de door het zenuwstelsel sterk verdedigde gebieden van trauma. Dit kan ertoe leiden dat je in het dagelijks leven 'hoog functioneert' terwijl er vanbinnen wat knaagt, je mist het diepe gevoel van levensenergie en vreugde, dat ieders geboorterecht is.
Dankzij het zorgvuldig en doelbewust toepassen van zowel kalmerende, langzamere als activerende, snellere vormen van ademwerk wordt het potentieel voor traumaherstel en integratie gemaximaliseerd.”
“Gezien de directe tweerichtingsrelatie tussen angst en ademen, is het verbazingwekkend dat behandelingen die zich richten op de ademhaling nog niet als standaard in de geestelijke gezondheidszorg zijn opgenomen.”
Johannes Egberts, Breathless.com.au.
Hoe zie jij de rol van ademinterventies bij de behandeling van angststoornissen?
“Onze studie toont aan dat standaard behandelprotocollen momenteel geen aandacht besteden aan de ademhaling van patiënten die lijden aan angst of depressie. Wanneer degenen die gediagnosticeerd zijn met een angststoornis of depressie behandeld worden, is de kwaliteit van zorg vaak slecht, waardoor patiënten zich vaak niet geholpen voelen. Van de 80% van alle volwassenen met angststoornissen die om hulp vroegen aan hun arts, kreeg minder dan 20% een passende behandeling met medicijnen en minder dan 10% passende therapie, wat dus inhoudt dat de meerderheid onbehandeld blijft en voor zichzelf moet zorgen.
Gezien de tweerichtingsrelatie tussen angst en ademhalen, is het verbazingwekkend dat behandelingen die zich tenminste deels richten op de ademhaling nog niet als standaard in de geestelijke gezondheidszorg zijn opgenomen. De ademhaling is de meest direct beschikbare tool op aarde, voor iedereen. Ongeacht ras, religie of sociale klasse, we ademen allemaal en we kunnen allemaal leren om een beetje beter en makkelijker te ademen.
Ademwerk is klinisch bewezen een veilige, effectieve en toegankelijke therapievorm. Onze conclusie is dat ademwerk een fundamenteel onderdeel kan zijn van de oplossing voor de wereldwijde explosie van stress en stressgerelateerde stoornissen zoals angst en depressie.
Hoewel het duidelijk is dat we dieper moeten duiken in ademwerk en verder wetenschappelijk onderzoek moeten doen om precies te bepalen hóe het kan helpen bij het verbeteren van de fysieke en mentale gezondheid, en dat dit misschien nog jaren kan duren, hopen we met deze analyse nu al een brug te slaan tussen de wetenschap en de eindgebruiker, om uiteindelijk zoveel mogelijk mensen in nood te kunnen bereiken.
Ik geloof persoonlijk dat het belangrijker is dat we de kwaliteit van breathwork opleidingen verhogen, evenals de toegankelijkheid van ademwerk. Dit doen we door als ademcoaches van elkaar te leren en te blijven bijdragen aan de discussie die momenteel woedt rondom breathwork over wat wel en niet effectief zou zijn.”
Hoe ben je zelf in aanraking gekomen met ademwerk, waar komt je fascinatie vandaan?
“Als ik nu terugkijk, was ik een leven lang aan het weglopen van mezelf. Soms was dat heel effectief, maar vaak ook helemaal niet. Dat weglopen van mezelf resulteerde in een reeks behoorlijk traumatische ervaringen in het buitenland, wat zorgde voor een buitensporige hoeveelheid stress. Bij mij uitte zich dit in een ernstige dissociatieve stoornis, een soort depersonalisatie. Dat weet ik nu, maar in die tijd had ik geen idee wat er met me gebeurde.
De ervaringen die ik had waren angstaanjagend. De beste manier waarop ik het kan omschrijven is te leven in een videospel vanuit een derdepersoonsperspectief: ik keek toe hoe mijn speler (ikzelf) door het leven ging, alsof ik er eigenlijk niet bij was.
Hulp zoeken was niet mijn sterkste kant, en hoewel ik traditionele vormen van gesprekstherapie en zelfs medicatie probeerde, leek het de dingen alleen maar erger te maken. Op een nacht besloot ik een volle fles medicijn in te nemen. Een onbewuste schreeuw om hulp, die me terug zou brengen naar Nederland, waar ik bij toeval kennismaakte met Wim Hof en zijn ademhalingsmethode.
Vijf minuten lang de diepe ritmische Wim Hof ademhaling gevolgd door een breath hold was blijkbaar ‘alles’ wat nodig was. Naarmate tijdens het ademen de intensiteit van de fysieke sensaties toenam, voelde ik mijn bewustzijn kantelen. Toen gebeurde het meest bizarre. Ik hield mijn adem in en zag hoe mijn ziel weer in mijn lichaam kwam. Het was alsof ik mezelf reanimeerde op de meest diepgaande, onbeschrijfelijke manier. Ik was weer aanwezig in mijn eigen lichaam en kon weer voelen, huilen, lachen: mijn huid, mijn wezen, mijn emoties. Alles wat ik lange tijd niet had gevoeld.
Dit was het begin van een 7 jaar durende zoektocht naar meer kennis van ademwerk, die me over de hele wereld heeft gebracht. Ik heb drie jaar lang les gegeven naast Wim Hof en instrueerde meer dan 10.000 mensen in zijn methode hier in Australië. Ik heb daarnaast talloze technieken onderzocht en ervaren, en behaalde meer dan 10 verschillende breathwork certificeringen voordat ik met Breathless begon, een platform waar het allemaal samenkomt.”
Johannes Egberts - Breathless Australia
Kijk voor meer info over Johannes en zijn werk op breathlessexpeditions.com.
TIP: Op vrijdag 15 maart 2024 is Johannes in Nederland voor een eenmalige workshop in De Nieuwe Yogaschool in Amsterdam, grote aanrader! Zie hier alle info.
Lees hier het volledige artikel: Breathwork Interventions for Adults with Clinically Diagnosed Anxiety Disorders: A Scoping Review
Krachtige ademhalingsoefeningen bij angst en paniek
Een van de krachtigste tools bij acute en chronische angst is het reguleren van je ademhaling. Het doen van een kalmerende ademhalingsoefening werkt direct, in het moment. Speciaal voor de 3 krachtigste kalmerende ademhalingsoefeningen heeft The Breathwork Movement samen met componist Adrian Kuipers Breathing Music gemaakt: muziek speciaal gemaakt om op te ademen. Kijk hier voor meer info:
![EMBE TV: Interview Nikki van der Velden [video]](https://images.squarespace-cdn.com/content/v1/5eb5284803a11e51d42c4c9c/1711629429241-K0ELY0HPEVAFIUZ5P713/EMBE_TV_THEBREATHWORKMOVEMENT.jpg)
Bekijk ook:
De fijnste manier om dagelijks ademhalingsoefeningen te doen (én vol te houden) is wanneer je muzikaal wordt begeleid. Deze ‘Breathing Music’ is speciaal voor en door The Breathwork Movement ontwikkeld, in frequenties die extra helpen ontspannen en ontstressen. Lees meer.