Waarom ademwerk een plek verdient in de zorg – interview met Malou Houtman

“Mijn missie is om ademwerk breder bekend te maken en steeds meer een plek te geven binnen de reguliere zorg.”

— Malou Houtman

Malou Houtman - De Ademfysio

Malou Houtman is fysio- én ademtherapeut en heeft een praktijk in Nijmegen, De Ademfysio, waar ze volwassenen én kinderen helpt met ademhalingsproblemen en klachten zoals stress en burn-out, COPD, astma, inspanning en slaapproblemen. Ze werkt vooral één-op-één, maar geeft ook cursussen en workshops waarin ze de basis van ademwerk uitlegt en mensen laat ervaren wat ademhaling kan doen. Haar aanpak is persoonlijk en praktisch, met een rustige, mindful manier van werken.

Daarnaast werkt Malou als fysiotherapeut en kinderfysiotherapeut in het ziekenhuis, waar ze kinderen, jongeren en volwassenen begeleidt met ademhalingsproblemen.

“Veel van de klachten die ik bij tieners zag, herkende ik van mezelf. Dat maakte me nieuwsgierig naar de rol van ademhaling.”

Van burn-out naar fascinatie voor ademhaling

Malou: “Bijna tien jaar geleden kwam ik in een burn-out terecht. Wellicht was het ook deels een bore-out. Ik werkte in die tijd als kinderfysiotherapeut in de gehandicaptenzorg. Ik vond het leuk, maar het gaf me te weinig uitdaging. Tegelijkertijd kreeg ik de diagnose ADD en had ik twee jonge kinderen. Het was een pittige tijd vol veranderingen.

Ik wist dat ik anders moest gaan leven en werken. Ik zocht wat ik écht nodig had - een bestaan met méér uitdaging, méér leren - en vond een nieuwe baan in het ziekenhuis.

In mijn nieuwe baan werkte ik vooral met tieners die met chronische vermoeidheid, disfunctionele ademhaling en aanhoudende  lichamelijke klachten (ALK) zoals hoofdpijn en buikpijn worstelden. Aanvankelijk zag ik er best tegenop om deze doelgroep te begeleiden, omdat ik er weinig ervaring mee had. Maar al snel ontdekte ik hoeveel ik met hen gemeen had.

Veel van hun klachten, en ook de onrust in hun lijf, leken op wat ik zelf had ervaren. Ik realiseerde me dat veel van deze kinderen stressgerelateerde en burn-outachtige klachten hadden. Er wordt ook zoveel gevraagd van kinderen en tieners in deze tijd en onze maatschappij. Dat maakte me nieuwsgierig en ik begon uit eigen interesse te onderzoeken wat er allemaal bestond op het gebied van ademhaling.

Mijn zoektocht bracht me bij de relatie tussen stress, het lichaam en ademhaling. Ik leerde dat stress veel impact heeft op het lijf, en dat pijn een eigen leven kan gaan lijden als we de signalen blijven negeren. En dat er een directe relatie is met wat er in ons hoofd gebeurt en de reactie hiervan in het lichaam. Stress beïnvloedt onze ademhaling, maar tegelijkertijd kan onze ademhaling ons fysieke en mentale welzijn óók in positieve zin beïnvloeden.

De adem is zowel een thermometer/kompas als een afstandsbediening. Het helpt ons ervaren hoe we ons voelen en hoe het gaat op een bepaald moment. En de manier waarop we ademen kan ook onze staat van zijn en onze klachten beïnvloeden. Als ik dit zo uitspreek, voel ik nog steeds de fascinatie - en bijna het ongeloof - dat ademhaling zo krachtig werkt, en dat we er (nog) zo weinig vanaf weten en ermee doen in de zorg.”

“Een nieuw adempatroon voelt in het begin onwennig. Geef het tijd en blijf oefenen.”

Elke dag beter luisteren naar je lijf

“In het begin vond ik ademwerk eigenlijk helemaal niet zo fijn. Ik was kritisch op mezelf, dacht dat ik het niet goed kon, en het gaf me juist onrust en het gevoel dat ik niet goed genoeg was. Mediteren lukte ook niet - ik kon me niet concentreren op mijn adem of überhaupt op mijn lijf. Ik heb daar echt doorheen moeten oefenen. Dit zal misschien ook te maken hebben gehad met mijn ADD.

Pas toen ik een week lang een Vipassana-retraite deed, begon ik te voelen en ervaren dat ademwerk en meditatie mij juist wél rust konden geven, zelfs met mijn ADD. Dat was het keerpunt.

Ademwerk is voor mij een manier geworden om elke dag weer beter te luisteren naar mijn lijf, om rust te vinden, en om mezelf en anderen te helpen in het dagelijks leven – of dat nou bij burn-outklachten is, premenstrueel syndroom, of gewoon een drukke dag. Ik heb dankzij ademwerk meer vertrouwen gekregen in het zelfherstellend vermogen van het lichaam. Ik ben ook veel bewuster geworden van mijn lijf, en kan ik signalen eerder herkennen. Ik merk sneller wanneer ik spanning opbouw, of wanneer ik mijn adem vastzet. Natuurlijk ben ik ook gewoon mens – er zijn nog steeds dagen dat mijn ademhaling niet lekker loopt, dat hoort erbij.

Toen ik een opleiding tot ademcoach ging doen, ben ik nog meer gaan experimenteren met mijn ademhaling. Zo ben ik mijn mond gaan afplakken tijdens het slapen - dat is echt een van de beste dingen die ik ooit heb gedaan. Ik slaap zoveel beter en dieper, en ik wil niet meer zonder. Het is een vast onderdeel van mijn routine geworden.

Ademwerk heeft me ook geholpen in mijn rol als moeder. Ik gebruik het bijvoorbeeld om mijn kinderen te helpen met spannende dingen, bij het inslapen of om weer meer in hun lijf te komen. Soms doen we samen een ademmeditatie, dat werkt superfijn.”

Missie: ademwerk in de reguliere zorg

“Het drijft me om te zien hoeveel baat mensen bij ademwerk kunnen hebben, terwijl er in de reguliere zorg nog zo weinig aandacht voor is. Juist omdat er steeds meer wetenschappelijke onderbouwing komt, wil ik er alles aan doen om dit meer onder de aandacht te brengen.

Mijn missie is om ademwerk breder bekend te maken en steeds meer een plek te geven binnen de reguliere zorg. Ik kan hier in het ziekenhuis aan bijdragen, vanuit de opkomende 'integrative medicine' beweging. Zo is er een pilot gestart in het ziekenhuis voor kinderen met astma, waarbij kinderen en ouders naast uitleg over medicijnen ook uitleg over ademen krijgen. Recent was er een Integrative Medicine symposium in het ziekenhuis waarbij ik ademhaling ook onder de aandacht mocht brengen. Er ontstaat dus steeds meer opening en ruimte binnen de reguliere zorg, daar word ik erg blij van.

Daarnaast wilde ik ook graag mensen ondersteunen vanuit mijn eigen praktijk. Ademwerk is voor mij niet alleen een techniek, maar een manier om mensen meer verbinding te laten voelen met zichzelf en hun lichaam. Het geeft rust, kracht en energie. Daarom doe ik wat ik doe: mensen helpen bewuster en beter te ademen en zo hun leven te verbeteren.

Ik heb nog grote plannen, zoals een boek schrijven voor jongeren over ademhaling: helpend voor hen om te begrijpen hoe het werkt én praktisch te oefenen met adem. Ook deel ik de missie, in samenwerking met collega's uit het werkveld, om op opleidingen fysiotherapie en andere opleidingen minors of workshops te gaan geven, om ademhaling ook via die weg onder de aandacht te brengen. Ook op basisscholen en middelbare scholen wil ik workshops gaan geven, zowel aan kinderen als leerkrachten. Een meerjarenplan, dat zeker, maar stap voor stap vooruit.”

“Tijdens het fietsen door mijn neus ademen is voor mij een dagelijkse check-in: hoe gaat het vandaag met me?”

Dagelijks ademritueel: neusademhaling en mondtape

“Doordeweeks gaat mijn wekker om 6:30. Met kinderen is het dan vaak meteen 'aan': aankleden, ontbijten, de dag opstarten. Op de dagen dat ik in het ziekenhuis werk, moet ik ook vroeg weg. Ik fiets dan twintig minuten naar het station, en dat is een van mijn vaste ademmomenten. Ik heb mezelf aangeleerd om tijdens het fietsen alleen door mijn neus te ademen. Dat lukt me altijd goed en ik merk onderweg al hoe ik in mijn vel zit die dag. Als het fietsen zwaar voelt of ik merk dat mijn adem hoog zit, weet ik dat ik later op de dag even een extra rustmoment moet nemen. Als ik zo’n moment pak, dan doe ik vaak de driehoek-ademhaling: in – uit – pauze. Die vind ik heel prettig en geeft me veel rust.

's Avonds voor het slapengaan plak ik altijd mijn mond af met tape. Dat doe ik al jaren en het is een vast ritueel. Als ik merk dat mijn adem nog wat hoog zit, doe ik voor het slapen een hartcoherentie-oefening: 5,5 seconde in, 5,5 seconde uit, liefst in een houding met mijn benen gebogen op een poef, zodat  mijn psoas-spier goed kan ontspannen. Mijn ademwerk is niet heel strikt of volgens een vast schema. Het is meer een onderdeel van mijn dag geworden – iets waar ik op let en bij stilsta als ik voel dat het nodig is. Dat werkt voor mij het beste, en dat is ook wat ik uitdraag aan mensen die ik begeleid: maak er een dagelijks incheckmoment van en verweef ademwerk in je dagelijks leven.”

“Het mondtapen tijdens het slapen is echt een van de beste dingen die ik ooit heb gedaan.”

Advies voor wie start met ademwerk

“Denk niet te groot en wil niet meteen te veel als je met ademhaling aan de slag gaat. Het komt, echt waar, maar doe het in stapjes. Een kind leert ook niet in één dag lopen. Het kost tijd, geef het dat ook. Of je nu grote veranderingen in je leven wilt aanbrengen of juist kleine verbeteringen in je ademritme: het begint bij bewustwording. Bewust van hoe je adem beweegt en hoe de adem werkt.

Goede achtergrondinformatie is belangrijk. Als ik iemand als fysiotherapeut adviseer om dagelijks 20 keer op te drukken, doet hij dat sneller als hij begrijpt hóe en waarom dit helpt. Begrijp je wat er bij jou niet goed gaat, dan weet je ook wat je kunt doen om het te veranderen. Zo werkt het ook met je ademhaling.

Een nieuwe manier van ademen aanleren voelt in het begin vaak vreemd – zoals je armen andersom over elkaar doen. Het is een motorisch programma dat je jezelf hebt aangeleerd, en dat kun je veranderen met oefening en herhaling. Hoe vaker je oefent – zowel in losse momenten als door adem te verweven in je dag – hoe sneller het inslijt als een nieuwe gewoonte. Het mooie is: alle spieren kun je trainen, dus je ademhalingsspieren ook.”

Boeken die inspireren over ademhaling

📘 Het Nieuwe Ademen – James Nestor
”De meeste inspiratie heb ik gehaald uit Het Nieuwe Ademen van James Nestor. Bij het lezen daarvan is mijn vlam echt harder gaan branden en mijn nieuwsgierigheid gewekt voor ademwerk - een geweldig boek.”

📘 The Nitric Oxide (NO) Solution – Nathan Bryan
”Recent heb ik The Nitric Oxide (NO) Solution gelezen, over NO, stikstofoxide. Dit gaat ook over ademen, maar over nog veel meer. Heel interessant om meer te lezen en leren over het stofje NO.”

---

Malou Houtman - De Ademfysio

Malou Houtman is ademcoach en fysiotherapeut met een praktijk in Nijmegen: De Ademfysio. Omdat zij als fysiotherapeut werkt, kunnen haar behandelingen in veel gevallen (gedeeltelijk) worden vergoed vanuit de aanvullende verzekering.

Website: www.deademfysio.nl
Instagram: @deademfysio

---

Bekijk ook: