Het ijsbergmodel: hoe je onderbewuste jouw gedrag en emoties stuurt
Wat er onder de waterlijn in jou leeft – en waarom dat zoveel bepaalt
We zien maar een klein deel van wie we zijn. Wat we denken, voelen, zeggen en doen lijkt bewust. Maar onder die zichtbare laag leeft een hele wereld, een die minstens zo actief, krachtig en bepalend is.
Net als een ijsberg drijft ons bewustzijn op een veel grotere, onzichtbare massa. Slechts een klein topje is zichtbaar boven de waterspiegel. Het overgrote deel - onze overtuigingen, emoties, herinneringen en drijfveren - ligt daaronder. En het is juist dat deel dat de koers bepaalt.
Steeds meer onderzoeken tonen aan dat ademwerk een directe manier is om toegang te krijgen tot het onderbewuste; de lagen onder de waterlijn die je gedrag, emoties en zelfs je ademhaling beïnvloeden.
Lees ook: Adem als toegangspoort tot het onderbewuste
Het ijsbergmodel in de psychologie: hoe bewust en onderbewust samenwerken
De ijsbergmetafoor is een van de bekendste beelden uit de psychologie. Sigmund Freud gebruikte haar begin vorige eeuw om uit te leggen hoe ons bewustzijn werkt. Volgens Freud bestaat onze geest uit drie lagen:
Het bewuste – het topje boven water: alles wat je op dit moment weet, denkt en voelt.
Het voorbewuste – de laag net onder het oppervlak: herinneringen of kennis die je kunt oproepen als je er aandacht aan geeft.
Het onbewuste (of onderbewuste) – het enorme deel onder water: gevoelens, impulsen, overtuigingen en herinneringen die je niet actief kunt bereiken, maar die wel voortdurend invloed hebben.
Freud zag het onbewuste als de plek waar alles wat te pijnlijk, te verwarrend of te intens was, werd opgeslagen. Niet vernietigd, maar tijdelijk ‘onder water’ gezet.
Wat zegt de wetenschap over het onderbewuste brein?
Hedendaagse neurowetenschap bevestigt dat beeld deels, maar vult het aan. We weten inmiddels dat ons brein ongelooflijk efficiënt is in het verwerken van informatie. Elke seconde ontvangt het miljoenen prikkels via onze zintuigen, maar slechts een fractie bereikt ons bewustzijn.
Onderzoekers schatten dat zo’n 90 tot 95% van onze mentale activiteit onbewust verloopt. Dat betekent:
Je neemt beslissingen voordat je weet dat je ze neemt.
Je lichaam reageert op spanning voordat je begrijpt waarom.
Je adem verandert bij emotie, nog voordat je woorden vindt.
Het bewuste brein is eigenlijk traag: het loopt een fractie achter op wat je lichaam allang weet. Je bewuste gedachten zijn vaak de uitleg achteraf van wat je onbewuste systeem al heeft besloten.
Wat leeft er in je onderbewuste? De lagen onder de waterlijn
Wat leeft er dan in ons onderbewuste deel?
Onder de waterlijn liggen:
Herinneringen – niet alleen wát je meemaakt, maar ook de emotionele lading die daarbij hoorde.
Oude overtuigingen – vaak ontstaan in je jeugd, uit ervaringen of reacties van anderen (“ik moet sterk zijn”, “ik ben niet goed genoeg”).
Lichamelijke herinneringen – spanning, reflexen of houdingen die ooit bescherming boden.
Emoties – niet-verwerkte gevoelens die hun weg nog niet hebben gevonden.
Deze lagen werken samen als een onderstroom. Ze bepalen hoe we reageren, wat we aantrekken, wat we vermijden, en zelfs hoe we ademen.
Je ademhaling weerspiegelt die onderstroom voortdurend. Sneller bij spanning, oppervlakkiger bij angst, dieper bij ontspanning. Je adem reageert op wat onder water beweegt — ook al zie je het niet.
“Zo’n groot deel van ons systeem werkt onbewust – de adem is dé ingang om daar bewust contact mee te maken.”
Waarom je hoofd het onderbewuste niet kan bereiken
Als we iets willen veranderen in ons leven en aan onszelf, proberen we dat vaak bewust te doen. We analyseren, reflecteren, lezen, praten, willen begrijpen. Maar het bewuste denken is slechts het topje van de ijsberg. Je kunt niet altijd bij de wortel komen via je hoofd, omdat de wortel juist onder water ligt.
Wanneer je iets wilt veranderen, maar het lukt niet… Wanneer je weet wat je zou moeten doen, maar het niet voelt… Dan is dat vaak omdat de lagen onder de waterlijn iets anders zeggen.
En daar kom je niet bij door harder te denken. Daar kom je bij door te vertragen, te voelen, en te ademen.
Hoe ademhaling toegang geeft tot het onderbewuste
De adem is uniek. Ze is zowel bewust als onbewust. Je ademt vanzelf, maar je kunt haar ook sturen, vertragen, verdiepen. Juist daardoor vormt adem de natuurlijke brug tussen de twee werelden:
Tussen hoofd en lichaam,
Tussen controle en overgave,
Tussen bewustzijn en onderbewuste.
Wanneer je bewust ademt, verandert niet alleen je zuurstofniveau, maar ook je bewustzijnstoestand. Je hersengolven vertragen, je aandacht zakt van denken naar voelen, en de poort naar je binnenwereld gaat open.
In dat veld kunnen oude emoties, beelden of sensaties zachtjes bovenkomen. Niet om je te overspoelen, maar om eindelijk gezien te worden.
Wat er gebeurt als je met adem contact maakt met je onderbewuste
Wanneer je met je adem in die diepere lagen zakt, ontstaat er een verschuiving. Niet per se ontspanning, soms juist beweging, trilling, ontlading. Maar áltijd bewustzijn. Je lichaam vertelt een verhaal dat het hoofd niet kende. En door te luisteren, integreer je delen van jezelf die ooit los voelden. Je wordt heel, niet omdat alles ‘weg’ is, maar omdat je alles durft te zien.
Contact maken met je onderbewuste is geen snelle truc. Het is een proces van thuiskomen in jezelf. Je leert herkennen wat jou stuurt.
Je reageert minder automatisch. Je voelt meer keuzevrijheid, in hoe je ademt, hoe je leeft, hoe je verbindt. Het is bewustwording in de meest letterlijke zin: je maakt bewust wat onbewust was.
Webinar: Zo maak je je onderbewuste bewust
Wil je dit zelf ervaren? Bekijk dan het webinar met ademopleider Mireille de Haas: ‘Zo maak je je onderbewuste bewust’.
Tijdens deze sessie wordt je stap voor stap meegenomen in de wereld onder de waterlijn. Je ontdekt:
Wat het onderbewuste precies is (en wat de wetenschap erover zegt).
Waarom het je soms tegenhoudt, ook als je iets anders wilt.
Hoe adem je helpt toegang te krijgen tot die diepere laag.
En hoe je via bewust ademwerk oude patronen kunt herkennen en verzachten.
Of je nu nieuwsgierig bent naar de psychologie van adem, of gewoon verlangt naar meer rust, helderheid of ruimte in jezelf: dit webinar is een uitnodiging om te luisteren naar wat zich in jou wil laten zien.
🎥 Webinar: Zo maak je je onderbewuste bewust
Live: Dinsdag 14 oktober 2025 om 20:00 uur
Hierna kun je het webinar direct en altijd (terug) kijken
€17,50 inclusief hand-out en onbeperkte terugkijklink
Bekijk ook:
Je onderbewuste stuurt ongemerkt een groot deel van je leven. Je gewoontes, reacties, keuzes – ze komen vaak niet voort uit denken, maar uit diepgewortelde patronen.
In dit webinar ontdek je hoe je met adem en aandacht contact maakt met die onbewuste laag. Zodat je weer grip krijgt op wat je voelt, denkt en doet.
Dinsdag 14 oktober 20:00 - 21:30 uur (incl replay en Q&A)
✨ Meld je aan en adem mee!