Ondanks alle goede bedoelingen van je ouders, kan het zijn dat er een moeizame hechtingsrelatie is ontstaan waardoor jij hier op volwassen leeftijd last van ervaart en de invloed merkt op je zelfbeeld, hoe je relaties aangaat of hoe je omgaat met stress.
“In de basis gaat het bij hechting om de essentie, jouw kern. Kan je van jezelf houden? Mag je jezelf zijn? ”
Door jouw hechtingswonden/trauma's te achterhalen en hiermee te werken, kan jij het gevoel van veiligheid en het vertrouwen in jezelf en anderen herwinnen. Ademwerk als therapievorm kan hierin een zeer transformatieve en helende rol spelen.
Emma (Sini) te Hietbrink werkt als ademcoach, psychodynamisch therapeut en energiewerker in haar praktijk in Den Haag, waar ze zowel een-op-een als groepsbegeleiding aanbiedt. Ze begeleidt veel mensen binnen hechtingsthematiek. Ze is dan ook de uitgelezen persoon om hier vragen over te beantwoorden. Hoe werkt hechting precies? Waar kan het misgaan? Hoe uit zich dit? En hoe kan je jouw hechtingswonden helen met behulp van ademwerk?
Veilige vs onveilige hechting
“De belangrijkste ontwikkeling van je hechting vindt plaats in de eerste zeven jaar van je leven. ”
Emma, wat houdt 'hechting' precies in?
Emma: “Hechting kun je zien als de basis van je bestaan. Het gaat over de manier waarop je gehecht bent in relatie tot je ouders, wat zich spiegelt in de relatie met jezelf, in je huidige relaties en je relatie met de buitenwereld.
De belangrijkste ontwikkeling van jouw hechting vindt plaats in de eerste zeven jaar van je leven. Tijdens deze jaren ontstaat namelijk jouw imprint: de manier waarop je de wereld ervaart en hoe jij erop reageert. Hechting begint overigens al in de buik, met het moment van conceptie, en soms zelfs daarvoor al. Was je gewenst? Ontstond je uit liefde? Was er - letterlijk en figuurlijk - ruimte voor jou? Dit heeft allemaal invloed op je mate en kwaliteit van hechting.
Hechtingsproblemen kunnen ontstaan wanneer er een discrepantie is tussen wat jij als kind nodig hebt en wat je ouder je kan geven. Veiligheid, liefde en erkenning zijn hierbij de basisbehoeften. Als er toen je klein was door je ouders goed is afgestemd op jou, op wat jij nodig had en wat je communiceerde, als beide ouders aanwezig waren - zowel fysiek als emotioneel - en jij de ruimte kreeg om jezelf te zijn, als je getroost werd als je verdrietig was en jouw boosheid en grenzen werden geëerd, dan is de kans groot dat je veilig gehecht bent. Werden jouw basisbehoeften niet (geheel) beantwoord, dan werd je voor je gevoel als het ware afgewezen of kon je de ervaring hebben dat je niet veilig bent. Dit soort ervaringen kunnen leiden tot hechtingsproblematiek. Grote gebeurtenissen zoals een pittige scheiding, geweld, misbruik of ziekte kunnen uiteraard ook een enorme impact hebben en je fundament flink doen laten schudden.”
Wat zijn de gevolgen als niet aan jouw basisbehoeften is voldaan?
“Als klein kind zijn je ouders jouw hele wereld. Je zou je nooit kunnen bedenken dat je ouders mensen met gebreken zijn. Maar als je als kind het signaal krijgt dat er iets niet in orde is, dat er ergens niet op wordt gereageerd, of wanneer je je niet veilig voelt, dan zal je al snel redeneren: ‘het zal wel aan mij liggen’. Zo ontstaan vaak diepe overtuigingen en belevingen als ‘ik mag er niet zijn’, ‘ik ben het niet waard’ en ‘ik ben niet goed genoeg’. Vanuit deze ervaring denk je je te moeten aanpassen, je best te moeten doen of hard te moeten werken om er te mogen zijn, gezien te worden of liefde te verdienen.
Het zijn dit soort overtuigingen die je met je hele zijn gaat geloven: je lijf, je emotionele lichaam, je energetisch lichaam en je gedachten krijgen deze imprint, en gaan op deze manier de maatschappij interpreteren. Je zal er vervolgens alles aan doen om te voorkomen dat je de pijn van de afwijzing nog eens moet ervaren, dus ga je je aanpassen.”
“De huidige maatschappij bevestigt, versterkt en vergroot hechtingsproblemen, waardoor er waarschijnlijk momenteel ook zo veel mensen omvallen.”
Aanpassen, op welke manier?
“Jezelf aanpassen kan je op duizend-en-een manieren doen: van vechten en aandacht trekken tot je onzichtbaar maken, de clown uithangen, het braafste meisje van de klas worden of gaan pleasen. Veel van de aanpassingsvormen zijn sociaal geaccepteerd in onze maatschappij en worden als ‘normaal’ gezien. Daardoor zijn ze voor veel mensen ook lastig te herkennen, of komen ze er pas achter dat dit gedrag niet normaal is, wanneer ze bijvoorbeeld in een burn-out, depressie of relatiecrisis terecht komen.
In de basis gaat hechtingsproblematiek over de essentie: jouw kern. Mag je jezelf zijn, weet je wie je bent en hou je van jezelf? Kan je er voor jezelf zijn, in de mooie stukken én alle schaduwstukken inclusief emoties? Kan je bij jezelf blijven, in je lijf, wat er ook gebeurt? Wat zijn jouw ja’s en nee’s? Kan je jouw grenzen en behoeftes voelen, erkennen en ernaar handelen? Maar ook: hoe is de relatie met je ouders? Kan je op je plek als kind (blijven) staan, dus zonder jezelf groter of kleiner te maken, zonder ‘te zorgen voor’ of uit loyaliteit te handelen? Stroomt er liefde, voel je je ondersteund? Zijn het mannelijke en vrouwelijke stuk in jou in balans?
De oorzaak van hechtingsproblemen ligt meestal in de vroege jeugd, maar ze kunnen ook op latere leeftijd ontstaan. De manier waarop onze maatschappij is georganiseerd draagt hier in mijn optiek ook aan bij. Al van jongs af aan moet je naar school om iets te ‘worden’, je wordt beoordeeld op je functioneren en je moet werken om te kunnen overleven, er te mogen zijn. Het is een voedingsbodem voor mentale problematiek, om over de druk van de enorme hoeveelheid prikkels en druk van sociale media nog maar te zwijgen. Het bevestigt, versterkt en vergroot hechtingsproblemen, waardoor er waarschijnlijk ook zo veel mensen omvallen op dit moment. Ik kan het boek De mythe van normaal van Gabor Maté van harte aanraden. Hij schrijft hier prachtig over.”
Voorbeelden van hechtingsproblemen
“Het zijn allemaal manieren van uit contact gaan met jezelf, van jezelf afwijzen of wegcijferen. ”
Wat zie jij in de praktijk aan hechtingsproblemen voorbij komen?
“Mensen die bij mij in de praktijk komen verlangen vaak naar rust, zelfvertrouwen, voldoening, een fijne liefdesrelatie en plezier in het leven. Daar ontbreekt het meestal aan doordat ze niet (helemaal) thuis zijn bij zichzelf. Vaak zijn ze bij zichzelf vertrokken of gedissocieerd: er is een innerlijk deel afgesplitst waardoor er geen bewustzijn op zit, of waardoor het te moeilijk of pijnlijk is om met de herinnering of emotie die hierachter zit te zijn.
Omdat we allemaal in verschillende situaties opgegroeid zijn en ons dus ook op verschillende manieren zijn gaan aanpassen, uiten hechtingsproblemen zich op allerlei manieren. Een kind met een moeder met een postnatale depressie kan bijvoorbeeld op latere leeftijd moeite krijgen met anderen vertrouwen en helemaal toe te laten. Het heeft immers de boodschap gekregen dat het niet zeker is of mama blijft. ‘Dan doe ik het wel alleen’, kan de gedachte worden. In een gezin met een dominante vader is de logische aanpassing eerder jezelf klein maken, je aanpassen en doen wat er verwacht wordt. De vraag is dus: op welke manier heb jij jezelf aangepast? En dient dat gedrag je nog wel?
Er zijn als gezegd heel veel manieren van je aanpassen, en het zijn allemaal manieren van uit contact gaan met jezelf, van jezelf afwijzen of wegcijferen. Dit kan bijvoorbeeld gaan over jezelf niet goed genoeg vinden en dit gaan compenseren, niet willen leven, gaan pleasen, jezelf pushen, keihard werken, bindingsangst en verlatingsangst, verslavingen, mishandeling, agressie, jezelf klein maken, jezelf groot maken, moeite hebben met het uiten van emoties, negatief zelfbeeld of lichaamsbeeld, niet weten wat je wilt in het leven, het gevoel van ‘is dit het nou’?, een moeizame relatie met je ouders, relatieproblemen, moeite met concentreren, en ga maar door. Je merkt het al: een goede hechting is essentieel en hechtingsproblemen komen veel voor. Maar het is uiteraard aan jou of jij het als probleem ervaart en hiermee aan de slag wilt.”
Hechtingsproblemen helen/herstellen
“Ik weet dat het écht voor iedereen mogelijk is: een stevige basis in jezelf creëren, grenzen aangeven, en gezonde, liefdevolle relaties aangaan. ”
Wat als je niet veilig gehecht bent, kun je je alsnog veilig hechten?
“Ja dit kan zeker, het goede nieuw is dat jij nog altijd de baas bent over je eigen leven. Hechtingstrauma’s zijn te helen. Een voorwaarde hiervoor is dat je een ervaring hebt of krijgt van onvoorwaardelijke liefde, en dat je dit écht kunt voelen en toelaten. Als je het vertrouwen, de draagkracht en de motivatie hebt om in proces te gaan, is er altijd hoop.
De ervaring van onvoorwaardelijke liefde is zo belangrijk, omdat vanuit dat gevoel, die staat van zijn, heling kan ontstaan. Wanneer je contact maakt met de essentie, met liefde - of je dit nu in jezelf of buiten jezelf ervaart - komt er een besef dat jij dit bent. En dat er een stukje van jou heel en volmaakt is. Wanneer je vanuit dit stuk naar jezelf gaat kijken kan er liefde gaan stromen naar alle stukjes die donker, bang, boos en verdrietig zijn. Zo kan er ontspanning komen in je lijf, en kan je die die negatieve stem tot halt roepen: zo ga ik niet om met mezelf. Dit kan een kort proces zijn, maar voor de meesten is het een wat langer proces. Het gaat immers echt over jouw basis.
Ik heb zelf dit proces ook doorlopen, en ik heb velen om mij heen en in mijn praktijk hetzelfde zien doen, dus ik weet dat het écht mogelijk is: een stevige basis in jezelf creëren, grenzen aangeven, doen wat je leuk vindt, en gezonde, liefdevolle relaties aangaan. Het gaat niet om ‘verlichting’ bereiken in je leven, maar wél om het moment waarop je voelt: ja, ik mag er zijn. Ik ben veilig en precies goed zoals ik ben. Dat gevoel is absoluut haalbaar. En het mooie is, zoals mijn therapeut altijd zei: je moet het zelf doen, maar je hoeft het niet alleen te doen.”
“Ademwerk is een prachtige manier om oude ballast op te ruimen en weer in contact te komen met delen in jezelf die afgesplitst waren.”
Jij zet hier vaak ademwerk voor in, waarom?
“Wat ademwerk zo krachtig maakt in dit kader is dat wanneer je ademt, je in het hier en nu aanwezig bent. Je bent dan ín je lijf, en dus veilig. Zo krijg je de kans het verhaal van onveilige hechting te herschrijven, want je leert jezelf: het is nu wél veilig om te blijven. Daarmee is de adem een super krachtige tool voor traumaverwerking en het in contact komen met je lijf.
Daarnaast kun je met ademwerk ook contact maken met de plek van onvoorwaardelijke liefde in jezelf, met jouw essentie. Dit gebeurt niet (direct) bij iedereen, maar wel heel regelmatig. Vanuit deze plek kan er veel ruimte ontstaan, en kan de liefde voor jezelf weer gaan stromen.
Ademwerk werkt bovendien zo goed omdat een hechtingsprobleem zich uit in vertrekken bij jezelf. Weg van een stuk dat te pittig is om te voelen. Het mooie aan ademwerk is dat je door te ademen altijd weer kunt terugkomen bij jezelf, en zo je lijf een nieuwe weg kan aanleren. Je vertelt jezelf als het ware een nieuw verhaal, namelijk dat het nú wel veilig is en dat het ok is om erbij te blijven en expressie te geven aan dat wat je ervaart.
Daarbij maak je met (verbonden) ademwerk contact met je onderbewuste. Jij weet misschien niet meer bewust wat je allemaal hebt meegemaakt en ervaren, maar je onderbewuste weet alles nog. Door middel van ademwerk kunnen beelden, herinneringen en emoties omhoog komen waarvan je niet wist dat ze er zaten. Je zelfhelend vermogen wordt geactiveerd en je lichaam gaat het uit zichzelf opruimen, vaak zonder te weten waar het precies over gaat. Hiermee is het een prachtige manier om oude ballast op te ruimen en weer in contact te komen met delen die afgesplitst waren, en deze te integreren.”
Je combineert ademwerk ook met andere therapievormen, hoe werkt dat precies?
“Klopt, dit doe ik zowel tijdens een ademsessie zelf - denk aan het gebruik maken van visualisaties, regressie, systemisch werk en energiewerk - als in trajecten, waarbij ademsessies worden afgewisseld met andere werkvormen. Bij groepstherapie voor mensen met hechtingsproblemen doen we ook bijna elke bijeenkomst een verbonden ademsessie.
Wanneer het gaat over hechting zijn er verschillende lagen en stadia die je doorloopt. Zo’n proces is nooit lineair, daarom is afstemming in het moment zo belangrijk. Ook wil je telkens een heldere focus aanbrengen op een deel van het verhaal, zodat je niet allerlei zijpaden inschiet. In één traject al je overtuigingen, je innerlijk kindstukken, je zelfbeeld en je relaties helen is nogal groot en veel. Dat is niet te doen. Daarom begint het altijd met een klein deel van het verhaal: het stukje dat nu het meest actueel is en waar het verlangen het grootst is. Zo beweeg je stap voor stap terug naar heelheid.”
Als je aan de slag wilt met jouw hechtingsverhaal, waar kan je dan het beste starten?
“Start bij dat waar jij op dit moment tegenaan loopt. Daar zit namelijk het grootste ongemak, waardoor je motivatie om ernaar te kijken groot is en je zult merken dat het proces makkelijker zal gaan. Want soms is een proces ook nog niet ‘rijp’. Dan kun je eraan gaan trekken en met moeite vooruit komen, of je kunt wachten tot het zich aandient en er dan doorheen bewegen.
Een mooi vertrekpunt is om op onderzoek uit te gaan en je te laten prikkelen door podcasts en boeken. Zoek uit wat jou aantrekt en je nieuwsgierig maakt. Kijk vervolgens naar coaches/therapeuten die jou aanspreken. Zorg in ieder geval dat je terecht komt bij iemand die zelf voldoende werk gedaan heeft met betrekking tot hechting, of hierin gespecialiseerd is. Dit thema kan gaan over diep traumawerk, dus het is belangrijk dat iemand die stevig in zijn/haar schoenen staat en jou optimaal en veilig kan begeleiden. Zorg in elk geval ook voor een goede klik, met iemand die je volledig vertrouwt. Dat maakt de kans op een succeservaring een stuk groter.
Kortom: volg je gevoel! En als dat moeilijk voor je is, vraag dan aan vrienden die je vertrouwt wie of wat hen heeft geïnspireerd of geholpen.”
Boekentips rondom dit thema:
Liefdesbang - Overwin verlatingsangst en bindingsangst, Hannah Cuppen
Traumasporen in lichaam, brein en geest, Bessel van der Kolk
Gezonde verhoudingen - familieopstellingen voor gezin, relatie en organisatie, Indra Torsten Preiss
Meer over het werk van Emma vind je op haar website: emmasini.com.
Wil je aan de slag met Emma of een andere ademcoach? Kijk dan in de ademcoach finder voor een goede ademcoach bij jou in de buurt.
Bekijk ook:
