Wat gebeurt er als CO₂ daalt? Wetenschap over ademwerk en bewustzijn

Op de foto: ademcoach Marleen Kromkamp.

Wanneer je intensief verbonden ademwerk beoefent, kunnen de ervaringen groot, bijzonder of zelfs moeilijk in woorden te vatten zijn. Toch zijn ze fysiologisch goed te verklaren. Onderzoek laat zien dat de tijdelijke verandering in bewustzijn tijdens ademwerk geen zweverigheid is, maar een directe reactie op dalende CO₂-waarden en verschuivingen in hersenactiviteit als gevolg van een veranderd adempatroon.

Die helderheid is welkom. Want in de wereld van ademwerk wordt veel gesproken over sensaties, emoties en het “loskomen van het hoofd”, terwijl het onderliggende mechanisme zelden concreet wordt uitgelegd. Dit onderzoek - gepubliceerd in 2025 - maakt precies dat mechanisme zichtbaar. Het laat zien dat niet de duur van een sessie of de specifieke stijl doorslaggevend is, maar één variabele die steeds opnieuw terugkomt: hoeveel CO₂ het lichaam verliest.

En die daling blijkt verrassend voorspelbaar.

CO₂ en ademwerk: de fysiologische sleutel achter diepe ervaringen

CO₂ wordt vaak onderschat. We denken al snel aan zuurstof als de hoofdrolspeler in ons ademproces, maar juist CO₂ bepaalt hoe goed het lichaam met zuurstof kán werken. CO₂ regelt de zuurstofafgifte aan de weefsels (via het zogenoemde Bohr-effect), houdt de zuur-basebalans stabiel en beïnvloedt de prikkelbaarheid van zenuwcellen. Ook reageert het lichaam onmiddellijk op veranderingen in CO₂: al kleine dalingen sturen de pH, de doorbloeding en de spanning in het autonome zenuwstelsel.

Bij intensief verbonden ademwerk daalt de CO₂-waarde uitzonderlijk snel. Dat betekent: minder zuurstofafgifte in de hersenen, een verschuiving in de interne chemie en een directe aanpassing van de bloedvaten. Die snelle verandering vormt de fysiologische basis onder veel van wat mensen tijdens dit soort sessies ervaren. Niet zweverig of mystiek, maar een meetbaar gevolg van een veranderde CO₂-concentratie.

Onderzoek laat zien: CO₂ bepaalt de diepte van de ademwerkervaring

In het onderzoek werd een realistische sessie intensief verbonden ademwerk nagebootst: snel, continu en zonder pauzes tussen in- en uitademing, begeleid door muziek. Deelnemers ademden in een ritme dat vergelijkbaar is met veel breathwork-workshops.

Regelmatig werd de end-tidal CO₂ gemeten: de CO₂ in de laatste lucht die je uitademt, een nauwkeurige afspiegeling van wat er in het bloed gebeurt.

De waarden waren opvallend:

➤ Normaal: 36–40 mmHg
➤ Tijdens intensief verbonden ademwerk: rond 20 mmHg
➤ Bij sommigen: dalingen tot 16 mmHg

In een medische context zouden dit alarmwaarden zijn. Hier zijn lage CO₂-waarden meestal een teken dat het lichaam iets níet goed kan: bijvoorbeeld paniek, metabole ontregeling of longproblemen. De daling is daar een symptoom van een onderliggend probleem — en daarom alarmerend.

Tijdens ademwerk bleken ze juist samen te vallen met diepe, veranderde bewustzijnsstaten.
De situatie is dan ook totaal anders:

• De daling is vrijwillig en tijdelijk — het lichaam wordt bewust in een ander ritme gebracht, niet uit nood of disfunctie.

• Zuurstof blijft normaal — bij gezonde mensen blijft de zuurstofsaturatie stabiel, zelfs wanneer CO₂ daalt.

• Het gebeurt in een gecontroleerde setting — met begeleiding, voorspelbaarheid en duidelijke grenzen.

• Het autonome zenuwstelsel kan dit opvangen — gezonde deelnemers hebben voldoende veerkracht om korte schommelingen te dragen.

• Waarden normaliseren zodra het ademtempo verandert — meestal binnen enkele minuten.

De CO₂-daling is tijdens ademwerk geen symptoom van ziekte, maar een mechanische motor achter de verandering in bewustzijn.

Deelnemers in dit onderzoek gaven hun staat live een score. Het patroon was glashelder: hoe verder CO₂ daalde, hoe dieper de staat. Boven 35 mmHg gebeurde er weinig, onder 20 mmHg veranderde alles.

Dit is een van de eerste onderzoeken dat zulke duidelijke drempels laat zien.

Waarom dalende CO₂ het bewustzijn verandert

De hersenen reageren extreem gevoelig op kleine verschuivingen in bloedgassen. Wanneer CO₂ daalt:

• Vernauwen de bloedvaten in de hersenen tijdelijk

• Verandert de zuurstofafgifte

• Schuift de pH-waarde richting alkalisch

• Worden neuronen prikkelbaarder

• Verschuift de activiteit in frontale hersengebieden

Samen creëert dat een toestand die bekendstaat als transiënte hypofrontaliteit: een tijdelijk stiller worden van frontale netwerken die normaal remmen, ordenen en analyseren. Veel mensen herkennen dit als “uit het hoofd komen”: tijdsbesef vervaagt, de interne dialoog wordt zachter en de binnenwereld wordt luider.

Daarnaast reageert het autonome zenuwstelsel op de CO₂-daling als op een gecontroleerde stresspiek. Wanneer dit veilig gebeurt, met begeleiding en duidelijke kaders, kan die tijdelijke ontregeling juist toegang geven tot openheid, emotionele ontlading en nieuwe inzichten.

Duur, stijl of intensiteit van ademwerk? Minder bepalend dan gedacht

Een van de meest verrassende bevindingen uit dit onderzoek: lange en korte sessies hadden vergelijkbare effecten. Ook verschillende stijlen intensief verbonden ademwerk maakten weinig verschil. De grote voorspeller van hoe diep iemand ging was: hoe ver de CO₂ daalde.

Dat nuanceert het idee dat “meer”, “harder” of “langer” altijd dieper is. De fysiologische drempel wordt vaak al eerder bereikt dan mensen denken. Het maakt begeleiding, veiligheid en integratie belangrijker dan de duur of het tempo.

Wat betekent dit voor ademcoaches?

Deze inzichten zijn waardevol voor iedereen die met intensief verbonden ademwerk werkt, omdat ze laten zien wat er nodig is om dit op een veilige en bewuste manier te begeleiden.

1. Set en setting zijn essentieel
De intensiteit komt niet door magie, maar door fysiologie. Een veilige ruimte en duidelijke kaders zijn noodzakelijk.

2. Vergelijken heeft geen zin
Sommige mensen zakken razendsnel in CO₂, anderen nauwelijks. Dat zegt niets over openheid of inzet, maar over fysiologische variatie.

3. Integratie bepaalt wat blijvend is
De veranderde staat is tijdelijk. Hoe iemand daarna landt en betekenis geeft, bepaalt het effect op de langere termijn.

4. Contra-indicaties zijn geen formaliteit
Schommelingen in bloedgassen kunnen risicovol zijn voor sommige groepen. Screening blijft essentieel.

Waarom deze wetenschap over ademwerk ertoe doet

Ademwerk groeit snel. Steeds meer mensen zoeken manieren om spanning te reguleren, emoties te verwerken of dieper contact te maken met zichzelf. Dat vraagt om helderheid, nuance en een stevige fysiologische basis.

De daling van CO₂ is geen bijzaak. Het is een sleutel die helpt verklaren waarom verbonden ademwerk soms zulke diepe en intense ervaringen oproept. En omdat we dat mechanisme steeds beter begrijpen, kunnen we ademwerk veiliger, bewuster en effectiever inzetten. Niet om het mysterie weg te nemen, maar om het te kunnen dragen — met beide voeten op de grond. Want hoe beter we de fysiologie begrijpen, hoe krachtiger en veiliger het ademwerk kan worden.

---

Webinar: Verbonden Ademen - voorbij de hype, terug naar de essentie

Voor iedereen die meer wil weten over deze krachtige manier van ademen, en er op een veilige manier mee wil kennismaken: bekijk het webinar over verbonden ademwerk met Rob Koning (Mr. Breath).

Rob is oprichter van Mr. Breath en auteur van Ontdek de kracht van ademen en Verbonden ademen. In dit webinar ontdek je wat verbonden ademen in de kern is (en wat niet), hoe je het op een bewuste en veilige manier kunt toepassen, én waarom het ook online krachtig, zacht en verdiepend kan zijn.

Wat je krijgt
- Heldere uitleg: wat verbonden ademen écht is en wat het níet is
- Praktisch: zo pas je het bewust en veilig toe, ook thuis
- Ervaring: live ademsessie met begeleiding van Rob
- Rust, ruimte en vertrouwen als resultaat

Voor iedereen die wil ontdekken wat ademwerk écht voor je kan betekenen – of je nu nieuw bent in ademwerk of al ervaring hebt.

---

Bekijk ook: