Hoe herken je vastgezette emoties (en wat je ademhaling je erover vertelt)
We denken vaak dat emoties iets van ons hoofd zijn: gedachten, gevoelens, verhalen. Maar in werkelijkheid zijn emoties lichamelijk. Ze leven in onze cellen, ons zenuwstelsel, onze adem. Ze willen bewegen, stromen, gevoeld worden. Alleen: dat lukt niet altijd. Wat we niet kunnen of durven voelen, zet zich vast in ons systeem.
Die spanning herken je misschien als een knoop in je buik, een brok in je keel, of simpelweg dat gevoel dat er iets vastzit. Vastgezette emoties zijn geen teken van zwakte, maar van bescherming. Je lichaam heeft ooit besloten: dit is te veel. En dat wat te veel was, heeft het zorgvuldig opgeslagen, tot het moment dat er weer veiligheid is om het te voelen.
Wat zijn (vastgezette) emoties eigenlijk?
Een emotie is letterlijk energie in beweging — e-motion. Ze ontstaat in reactie op een gebeurtenis, gedachte of herinnering en beweegt normaal gesproken als een golf door je heen: opbouwen, pieken, uitdoven. Maar als die golf ergens wordt onderbroken (omdat het te intens is, te snel, te onveilig of simpelweg niet gepast lijkt om te voelen) stokt de beweging. Het lichaam klapt dicht: je adem stokt, spieren spannen aan, je hartslag verandert. Die energie wordt niet afgevoerd, maar ingekapseld. Niet weg, wel vast.
Vastgezette emoties zijn dus niet verdwenen, maar opgeslagen in je lichaam, vaak onbewust. Je kunt ze herkennen als terugkerende spanning, onverklaarbare vermoeidheid of een onrustig gevoel dat je maar niet kunt plaatsen. Je weet dat er iets speelt, maar kunt er niet goed bij.
Waarom het niet lukt om emoties te voelen
Veel mensen denken dat ze “gewoon niet zo emotioneel zijn”. In werkelijkheid zijn ze dat wél - maar hebben ze afgeleerd om contact te maken met hun innerlijke belevingswereld. Als kind leren we al snel dat verdriet lastig is, dat boosheid onbeleefd is, of dat angst iets is om te overwinnen. We leren wel denken, maar niet voelen.
Wanneer er dan iets pijnlijks gebeurt, reageren we met ons hoofd in plaats van met ons lijf: we analyseren, relativeren, verklaren. Daarmee overleven we - en dat is precies wat het zenuwstelsel probeert te doen. Alleen blijft de emotie daardoor onvoltooid. De golf is nooit uitgevoeld. Het zenuwstelsel blijft in een subtiele staat van paraatheid: niet volledig ontspannen, niet volledig veilig. En dat voel je. Soms als spanning, soms als vlakheid, soms als een gevoel dat er “iets niet klopt”.
Hoe herken je vastgezette emoties in je lichaam
Je lichaam liegt niet. Het geeft signalen die precies vertellen waar iets vastzit, als je weet waar je op moet letten.
Typische lichamelijke signalen zijn:
Een beklemmend gevoel op de borst
Spanning in de kaken, schouders of buik
Een oppervlakkige of ingehouden ademhaling
Vermoeidheid of ‘energetische’ leegte
Pijn zonder duidelijke oorzaak
Ook je gedrag verraadt veel. Misschien merk je dat je emoties liever wegdenkt, altijd sterk probeert te blijven of moeite hebt met ontspannen (altijd onrustig). Je raakt snel geïrriteerd, of juist verdoofd. En vaak ligt daaronder niet onwil, maar angst: angst om overspoeld te raken, de controle te verliezen, of weer te voelen wat ooit te pijnlijk was.
Wat je ademhaling je over je emoties vertelt
De adem is de directe spiegel van je zenuwstelsel. Nog vóór je hoofd begrijpt wat er gebeurt, reageert je adem. Angst maakt hem hoog en snel, verdriet laat hem haperen, boosheid houdt hem vast. Zelfs blijdschap heeft een eigen ritme: open, vol, stromend. De manier waarop je ademt, laat dus feilloos zien hoe je je voelt, ook als je hoofd dat nog niet doorheeft.
Wanneer emoties worden vastgehouden, gebeurt er iets subtiels: de adem verliest zijn natuurlijke ritme. Hij wordt oppervlakkig, ingehouden of versneld. Daarmee vertelt je lichaam onbewust: ik ben niet veilig.
Het goede nieuws is: dat kun je omkeren. Door bewust te ademen (langzaam, diep, zonder te forceren) geef je het tegenovergestelde signaal: het is veilig om te voelen. Je adem helpt je om aanwezig te blijven bij wat er is, zodat emoties niet hoeven te overspoelen, maar kunnen verzachten.
Hoe je vastgezette emoties kunt losmaken, en loslaten
Emoties loslaten betekent niet dat je ze moet analyseren of wegblazen. Het begint met luisteren.
Vertraag. Sta stil bij wat je voelt, zonder het te willen veranderen.
Voel. Waar in je lichaam merk je spanning, druk, een brok, een knoop?
Adem. Adem rustig in door je neus (4 tellen), uit door je neus (6–8 tellen). Laat elke uitademing een mini-signaal van veiligheid zijn.
Blijf erbij. Gevoelens zijn golven. Ze bouwen op, breken, en zakken vanzelf weer.
In dat ritme - tussen spanning en ontspanning, tussen in- en uitademing - leert je systeem dat voelen veilig is. Je hoeft niets te forceren. Alleen aanwezig te blijven.
Waarom adem de sleutel is bij het voelen van emoties
Adem is meer dan een fysiologisch proces. Het is een brug tussen je bewuste en onbewuste, tussen hoofd en lichaam. Wanneer je leert ademen met wat je voelt, in plaats van ertegen te vechten, open je letterlijk ruimte in jezelf.
Je adem helpt je om emoties te doorvoelen in plaats van te begrijpen. Om te verzachten in plaats van te controleren. Om weer te vertrouwen op het natuurlijke herstelvermogen van je lichaam.
Je lichaam wil niet dat je breekt, het wil dat je bevrijdt wat vastzit. Als je luistert, ademt, vertraagt, ga je merken dat emoties niet ‘tegen’ je zijn, maar vóór je werken. Verdriet wil verzachten. Boosheid wil grenzen aangeven. Angst wil beschermen. En onder alles ligt dezelfde boodschap: het is veilig om te voelen.
In de stilte na elke uitademing zit een klein moment van rust - daar waar je zenuwstelsel voelt: ik ben veilig.
Wil je leren luisteren naar wat jouw adem en lichaam proberen te vertellen? Het Handboek Adem & Emoties helpt je stap voor stap om emoties te herkennen, doorvoelen en verzachten, inclusief:
heldere uitleg over ademhaling, emoties en het zenuwstelsel
Reflecties, inzichten en oefeningen bij 12 verschillende emoties
12 begeleide audio-oefeningen die je lichaam weer laten ademen met wat het voelt.
Het Handboek Adem & Emoties is bedoeld als de handleiding bij het leven die je altijd had willen hebben.
Bekijk ook:
We ademen 22.000 keer per dag, maar hóé je ademt maakt het verschil. In dit webinar deelt huisarts, ‘ijsdokter’ en ademopleider Monique Tjon-A-Tsien haar kennis en ervaring over de rol van ademhaling binnen de geneeskunde.
Vanuit Monique’s achtergrond als huisarts integrale leefstijlgeneeskunde laat ze zien hoe adem en leefstijl samen de basis vormen van vitaliteit én herstel.
Dinsdag 11 november 20:00 - 21:30 uur (incl replay en Q&A)
✨ Meld je aan en adem mee!