Wanneer is ademwerk veilig, en wanneer niet?

Ademwerk kan je leven veranderen – het kan helpen bij ontspanning, focus, herstel, emotionele verwerking en persoonlijke groei. Maar niet elke ademtechniek is voor iedereen op elk moment geschikt. Wat voor de één een helende ervaring is, kan voor een ander te intens of zelfs onveilig zijn. Daarom is het belangrijk te weten wanneer ademwerk veilig is en wanneer je beter kunt wachten of begeleiding zoekt.

In dit artikel ontdek je:

• Waarvoor je ademwerk kunt inzetten

• Welke soorten er zijn en hoe intensief ze zijn

• Wanneer ademwerk wordt afgeraden (contra-indicaties)

• Hoe je een goede ademcoach vindt

• Hoe je op een veilige manier kunt starten met ademhalingstechnieken

Wat is ademwerk eigenlijk?

Ademwerk is een verzamelnaam voor alle manieren waarop je je natuurlijke, automatische ademhaling bewust beïnvloedt om een doel te bereiken. Dat doel kan heel verschillend zijn: van het kalmeren van je zenuwstelsel tot het doorbreken van emotionele patronen.

Ademwerk is zeker niet iets van de laatste jaren: in veel culturen wordt al duizenden jaren met de adem gewerkt, bijvoorbeeld in yoga (pranayama), meditatie en krijgskunsten. De technieken die we nu kennen, combineren vaak eeuwenoude kennis met moderne inzichten uit de fysiologie en psychologie.

Belangrijk om te weten hierbij is: er is niet één beste of veiligste methode. De vorm van ademwerk die voor jou geschikt is, hangt af van je gezondheid, je emotionele balans, je zenuwstelsel en je doel op dit moment. Dat kan dus ook elke dag anders zijn.

Waarvoor kan je ademwerk inzetten?

Ademhaling beïnvloedt je zenuwstelsel, hartslag, hormoonhuishouding, hersenactiviteit en emoties. Daardoor is het toepassingsgebied breed - en dat maakt het ook zo mooi en veelzijdig:

• Stress en spanning verminderen
  Door rustig, gelijkmatig en diep te ademen activeer je het parasympathische zenuwstelsel (je ‘ruststand’). Voorbeelden: coherent ademen (5–6 ademhalingen per minuut), 4-7-8 ademhaling, of zachte buikademhaling. Helpt bij werkstress, overprikkeling en momenten van onrust.

• Beter slapen
  Langzamere ademhaling in de avond helpt je lichaam om in de herstelmodus te komen. Denk aan ademtechnieken waarbij de uitademing langer is dan de inademing, of een body scan met ademfocus. Werkt goed bij inslaapproblemen én onrustig doorslapen.

• Beter energiemanagement
  Activerende technieken (zoals Wim Hof-ademhaling, Bhastrika of Kapalabhati) kunnen je wakker en alert maken, maar ook rustige, herstellende ademvormen helpen juist je energiebalans op de lange termijn te verbeteren. Een kalmere adem verlaagt onnodige energieverspilling en geeft meer uithoudingsvermogen gedurende de dag.

• Emoties verwerken
  Intensief verbonden ademwerk kan opgeslagen spanning, verdriet of woede losmaken en helpen doorvoelen. Geschikt voor persoonlijke groei en verwerking van oude patronen, maar alleen veilig in de juiste setting en begeleiding.

• Sportprestaties verbeteren
  Efficiënter ademen (bijvoorbeeld door neusademhaling, lagere ademfrequentie of ademhalingsoefeningen voor longcapaciteit) verhoogt uithoudingsvermogen, versnelt herstel en kan prestaties verbeteren in zowel kracht- als duursporten.

• Angst of pijn reguleren
  Bewust ademen beïnvloedt hoe je spanning, ongemak en pijn ervaart. Technieken zoals langzaam uitademen, focus op verlenging van de uitademing of adem + visualisatie worden in pijnrevalidatie en bij angstregulatie gebruikt.

• Pijn verminderen
  Zowel acute pijn (bijvoorbeeld tijdens bevalling of blessureherstel) als chronische pijn kan beïnvloed worden door ademtechnieken die het zenuwstelsel kalmeren en spierspanning verlagen.

• Chronische klachten verlichten
  Bij aandoeningen zoals astma, COPD, spanningshoofdpijn of chronische hyperventilatie kunnen specifieke ademmethoden helpen de ademhaling te optimaliseren, klachten te verminderen en kwaliteit van leven te verbeteren.

Let op: ademwerk is geen wondermiddel dat alles (direct) oplost, maar het is wel altijd een ingang, en kan in veel situaties ondersteunend werken — mits je het goed toepast en weet wat je doet (en waarom).

Welke soorten ademwerk zijn er, en hoe verschillen ze in intensiteit?

Er bestaan talloze vormen van ademwerk, elk met een eigen doel, intensiteit en aanpak. Globaal kun je ze indelen in de volgende categorieën:

1. Ademwerk voor ontspanning en stressvermindering
   Rustige technieken zoals coherent ademen, box breathing of de 4-7-8 ademhaling. Ze verlagen stress en brengen balans in je zenuwstelsel. Deze zijn vrijwel altijd veilig voor iedereen te doen, en ook goed geschikt voor dagelijkse beoefening.

2. Verbonden ademwerk (transformatief)
   Je ademt langere tijd in een vloeiende, ononderbroken cyclus. Dit kan diepe emotionele lagen aanraken en patronen helpen doorbreken. Voorbeelden: Transformational Breath®, Rebirthing Breathwork, Biodynamic Breathwork. Vereist goede begeleiding en is niet altijd geschikt bij gezondheidsklachten.

3. Specifieke technieken om de ademhaling te ‘resetten’
   Gericht op herstel van een gezond adempatroon, bijvoorbeeld bij chronische hyperventilatie of benauwdheid. Vaak toegepast door ademtherapeuten of gespecialiseerde coaches (o.a. Buteyko, Methode van Dixhoorn).

4. Ademwerk bij chronische klachten of herstel
   Zachte, herstellende oefeningen die het zelfherstellend vermogen van het lichaam ondersteunen, bijvoorbeeld bij burn-out, vermoeidheid, pijnklachten of na ziekte.

5. Activerende ademtechnieken
   Krachtige, ritmische ademvormen die energie en alertheid geven, zoals de Wim Hof-methode of bepaalde pranayama’s (Bhastrika, Kapalabhati). Geschikt als energiebooster, maar minder aan te raden bij gevoelige gezondheid of stressgevoeligheid.

Wanneer is ademwerk niet veilig? (Contra-indicaties)

De meeste zachte vormen van ademwerk zijn voor vrijwel iedereen veilig. Toch zijn er situaties waarin je beter voorzichtig kunt zijn of bepaalde technieken kunt vermijden.

Wees alert, en pleeg altijd overleg met een goede ademcoach bij:

• Zwangerschap (vooral bij intensieve technieken)

• Ernstige hart- en vaatziekten

• Hoge bloeddruk die niet goed onder controle is

• Ernstige longaandoeningen (COPD, astma in aanvalsfase)

• Epilepsie

• Ernstige psychiatrische aandoeningen (zoals psychose)

• Kort na operaties of bij wonden

• Recent trauma waarbij stabilisatie nog ontbreekt

Bij twijfel: overleg met een arts of specialist en kies voor een zachte ademvorm onder begeleiding van een ervaren ademcoach (deze vind je in de Ademcoach Finder op dit platform). Voor meer informatie over contra-indicaties, lees ook dit artikel.

Waarom de juiste begeleiding bij ademwerk essentieel is

Omdat “ademcoach” geen beschermd beroep is, kan iedereen zich zo noemen. Dat maakt het extra belangrijk om bewust te kiezen en te zorgen dat je in goede handen terecht komt.

Een goede ademcoach:

• Heeft een gedegen opleiding afgerond (meer dan een weekendcursus)

• Kent de anatomie, fysiologie en werking van het zenuwstelsel

• Neemt vooraf een uitgebreide intake af

• Bespreekt contra-indicaties en past de sessie daarop aan

• Zorgt voor een veilige, ontspannen en ondersteundende setting

• Biedt nazorg en ruimte voor vragen na afloop

Naast kennis en ervaring gaat het vooral om vertrouwen. Ademwerk is kwetsbaar: zonder gevoel van veiligheid werkt het minder goed en kan het zelfs averechts uitpakken. Zorg dus altijd dat je je 100% fijn en op je gemak voelt bij een ademcoach. Voor meer informatie hoe je een goede ademcoach uitkiest, lees ook dit artikel.

Hoe bepaal je of ademwerk veilig voor jou is?

Niet alle vormen van ademwerk zijn voor iedereen op elk moment geschikt. Door vooraf een aantal vragen te stellen en eerlijk naar je eigen situatie te kijken, kun je veel beter inschatten wat voor jou passend en veilig is.

Stel jezelf vooraf deze vragen:

1. Wat is mijn doel?
   Wil je vooral ontspannen, je energieniveau verbeteren, emoties verwerken of je ademhaling functioneel herstellen?

   • Ontspanning of stressvermindering
     Kies voor rustige, regelmatige ademhalingsoefeningen met een lage ademfrequentie.

   • Beter energiemanagement
     Combineer activerende technieken (bij vermoeidheid) met herstellende technieken (voor balans).

   • Emoties verwerken
     Intensiever verbonden ademwerk kan geschikt zijn, maar vraagt altijd om goede begeleiding.

   • Herstel van een disfunctioneel adempatroon
     Zoek een ademtherapeut of coach die hier specifiek in is opgeleid.

2. Hoe voel ik me fysiek en mentaal?
   Check of er medische of psychische diagnoses zijn waar rekening mee gehouden moet worden (zoals hart- en vaatziekten, longaandoeningen, epilepsie of psychosegevoeligheid). Heb je twijfel? Overleg altijd eerst met je arts. Wees ook eerlijk over je emotionele toestand: ben je stabiel genoeg voor diepgaand proceswerk, of heb je eerst baat bij stabiliserende, zachte ademvormen?

3. Welke intensiteit past bij mij?
   Als je nog geen ervaring hebt, begin dan altijd mild. Bouw je ervaring en zelfvertrouwen langzaam op, voordat je kiest voor intensieve vormen zoals verbonden ademwerk of ademretentie. Je zenuwstelsel moet kunnen wennen aan nieuwe prikkels — te snel te veel doen kan averechts werken.

4. Heb ik een veilige omgeving?
   Veiligheid gaat over meer dan alleen de techniek. Zorg dat je je fysiek comfortabel voelt (rustige ruimte, goede temperatuur, geen storende factoren) en emotioneel veilig (vertrouwen in de begeleider, ruimte om te stoppen of grenzen aan te geven). Bij online sessies: zorg dat je niet wordt afgeleid en dat iemand in de buurt weet dat je ademwerk gaat doen, voor het geval je ondersteuning nodig hebt. Is het jouw eerste keer? Kies dan altijd voor begeleiding die aanwezig is - online is dan minder geschikt.

Veilig starten met ademwerk

Ook als je gezond bent en geen contra-indicaties hebt, is het slim om rustig te beginnen. Je zenuwstelsel en lichaam hebben tijd nodig om aan nieuwe ademtechnieken te wennen. Met deze basisstappen leg je een veilige, prettige fundering voor jouw adempractice:

• Kies eenvoudige, rustige oefeningen
  Bijvoorbeeld 4 tellen in, 6 tellen uit, of coherent ademen (5–6 ademhalingen per minuut).

• Zorg voor een prettige houding
  Zittend met rechte rug of liggend met ondersteuning onder hoofd en knieën.

• Creëer een veilige omgeving
  Rustige ruimte, telefoon op stil, dekentje bij de hand als je ontspant.

• Bouw langzaam op
  Begin met 3–5 minuten en verleng alleen als je je er prettig bij voelt.

• Let op signalen van je lichaam
  Stop bij duizeligheid, benauwdheid, paniek of onprettige spanning.

• Neem tijd voor integratie
  Blijf na afloop nog even rustig zitten of liggen, drink water, en voel na wat er veranderd is in je ademhaling, lichaam en stemming.

• Zoek begeleiding waar nodig
  Zeker bij intensievere vormen van ademwerk of als je specifieke klachten hebt, is het verstandig om te oefenen onder begeleiding van een ervaren ademcoach die kan meedenken over wat voor jou veilig en passend is.

Luisteren naar je gevoel en intuïtie

Je lichaam is je beste kompas bij ademwerk. Het geeft continu signalen af over wat wel en niet klopt voor jou: een gevoel van ontspanning, warmte of helderheid kan betekenen dat je in de juiste richting zit, terwijl duizeligheid, benauwdheid, druk op de borst of overweldigende emoties juist een teken kunnen zijn om te vertragen of pauzeren.

Soms nodigt ademwerk je uit om zachtjes door een laag van ongemak heen te ademen, bijvoorbeeld lichte spanning in je lichaam of emoties die voorzichtig opkomen. Maar er is een belangrijk verschil tussen uitnodigend ongemak en overweldigend ongemak. Dat verschil leer je kennen door ervaring en zelfobservatie.

Een goede ademcoach helpt je dit onderscheid te maken. Die zal je nooit forceren of pushen om over grenzen heen te gaan, maar juist ondersteunen in het volgen van jouw tempo en je eigen signalen. Het doel is altijd om je zenuwstelsel te reguleren, niet om het te overspoelen.

Kortom: wat is veilig ademwerk?

Veilig ademwerk:

• Past bij jouw fysieke en mentale situatie

• Houdt rekening met contra-indicaties

• Gebeurt in een setting waar je je veilig voelt

• Laat ruimte voor jouw tempo en grenzen

• Helpt je om signalen van je lichaam te herkennen en respecteren

• Heeft altijd als doel je te ondersteunen, nooit te forceren

Meer verdieping?

Jouw adem, jouw medicijn

In mijn boek Jouw adem, jouw medicijn neem ik je stap voor stap mee in de wereld van ademwerk — altijd met oog voor veiligheid, zelfzorg en jouw unieke situatie. Je leest niet alleen over de werking van verschillende ademtechnieken, maar ook hoe je ze op een verantwoorde manier kunt toepassen in je dagelijks leven.

Van praktische oefeningen voor ontspanning en focus tot verdieping in verbonden ademwerk, en van ademhaling bij emoties tot ademhaling bij pijn en herstel: het boek helpt je om zelfverzekerd en bewust met je adem aan de slag te gaan.

📖 Bestel het boek

Online masterclass: Veiligheid & integriteit voor ademcoaches

Ademwerk is krachtig, maar alleen als het veilig en integer wordt ingezet. In deze online masterclass ‘Het Breathwork Manifest’ van ademspecialist en opleider Kasper van der Meulen ontdek je de basisprincipes van professionele ademcoaching – met aandacht voor veiligheid, ethiek en impact. Voor ademcoaches die willen begeleiden met vakmanschap én geweten.

Tijdelijk voor slechts €47 (ipv €249)

Alle info: Het Breathwork Manifest

---

Bekijk ook: